Kredi Sicil Affı Nedir? Nasıl Başvurulur?

Kredi sicil affı; borçluların geçmiş kredi ödeme gecikmeleri sebebiyle olumsuz kayıtlarının, belirli koşul ve sürelerle yeniden düzenlenerek finansal itibarlarının iyileştirilmesini amaçlayan yasal düzenlemedir. Kredi sicil affına başvurmak için ilgili bankalar, finans kuruluşları ya da belirlenen resmî kurumlar aracılığıyla başvuru sahibi tarafından talep edilen belgelerle birlikte başvurunun yapılması gerekir. 

Süreçte başvuru şartları ve başvuru tarihleri önem arz eder. Yasal düzenlemelerin takip edilmesi ve gerektiğinde hukukî danışmanlık alınması tavsiye edilir. Bununla birlikte kredi sicil affı sayesinde borçlu taraflar, malî geçmişlerindeki olumsuzlukları gidererek ekonomik faaliyetlerine devam etme fırsatı elde ederler.

Kredi Sicil Affı Nedir?

Borçlarını geciktirerek yasal takibe düşen gerçek ve tüzel kişilere, sicillerini düzeltme olanağı tanıyan yasal düzenleme, kredi sicil affı olarak tanımlanır. Türkiye’de kredi sicil affı uygulaması ilk kez 2009’da Resmî Gazete’de yayımlanan 5834 sayılı Kanun’la yürürlüğe girmiştir. Düzenleme kapsamında kredi kartı borcu, karşılıksız çek ve protestolu senet borcunu 6 aylık süreçte ödeyen veya yapılandıran kişilerin Merkez Bankası nezdindeki olumsuz kayıtları silinir. 

Söz konusu durum, kredi değerlendirme süreçlerinde dikkate alınır. Ancak Türkiye Bankalar Birliği’nin belirttiği üzere bankaların kendi iç kayıtlarını silmesi zorunlu olmadığından bazı bankalar, kredi değerlendirmelerinde olumsuz kayıtları kullanmaya devam edebilir.

Ülkemizde kredi sicil affı uygulaması, 2009’dan itibaren dönemsel olarak düzenlenir ve kanunda belirtilen süreler boyunca geçerliliğini korur. Böylece borcunu ödeyen bireyler ve işletmeler, geçmiş ödeme sorunlarından kaynaklanan risk kayıtlarının, kredi değerlendirme süreçlerindeki olumsuz etkilerini azaltarak finansmana yeniden erişim imkânı elde edebilirler. Negatif sicil kaydı bulunanlar ise 5 yıla kadar sürebilen kredi kısıtlaması olmadan tekrar finansman imkânına kavuşabilirler.

Kredi Sicil Affı Başvurusu Nasıl ve Hangi Kuruma Yapılır?

Aftan yararlanmak isteyenlerin doğrudan borcun bulunduğu finansal kuruluşa başvuruda bulunmaları gerekir. Başvurular, merkezî bir devlet kurumuna değil, ilgili banka ya da finans kuruluşuna yapılmalıdır. Borçlu, ilgili banka şubesine ya da bankanın çağrı merkezine başvurarak af kapsamında borcunu ödemek istediğini resmî olarak iletmelidir.

Bankalar, bu tür durumları kendi sistemleri üzerinden takip edip müşterilere bilgilendirme yapabilir. Bununla birlikte borçlunun, inisiyatif alarak başvuruda bulunması, büyük önem taşır. Banka, başvuru sonrasında borçluya ödemesi gereken toplam tutarı ve son ödeme tarihini bildirir. 

Ödeme yapıldıktan sonra banka, ilgili bilgiyi Risk Merkezi’ne ileterek borcun kapatılmasını sağlar. Yapılandırma söz konusu olduğunda ise borçlunun, kurumun belirlediği protokol ve şartlara uygun hareket etmesi, affın avantajlarından yararlanabilmesi için zorunludur.

Kredi Sicil Affı Hangi Tür Borçları Kapsar?

Kredi sicil affına dâhil edilen borç türleri şu şekilde belirtilebilir:

• Kredi Kartı Borçları: Kredi kartı kullanıcılarının ödemelerini zamanında gerçekleştirememesi sonucu oluşan gecikmeler ya da temerrütler kredi sicil affı kapsamına dâhildir.
• Karşılıksız Çek Borçları: Banka hesabında yeterli bakiye olmadan düzenlenen çeklerin, yasal takibe düşmesi durumunda meydana gelen olumsuz kayıtlar affa tabidir.
• Protestolu Senet Borçları: Ödeme vadelerinde karşılanmayan senetlerin protesto edilmesi neticesinde oluşan borç kayıtları da kredi sicil affı kapsamına dâhildir.
• Tüzel Kişi ve Bireysel Krediler: Bankalar ya da diğer finans kuruluşlarından kullanılan, bireysel veya tüzel kişi kredilerinde meydana gelen ödeme aksaklıkları affa dâhil edilir.
• Yapılandırılan Borçlar: Ödeme güçlüğü sebebiyle yeniden yapılandırılan ve yapılandırma şartlarına uygun olarak ödenen borçlar, sicil affı kapsamında değerlendirilir. Olumsuz kayıtlar silinebilir.
• Gayrinakdi Kredi Borçları: Gayrinakdi kredi borçları kapsamında bankaların; kefalet, teminat mektubu, akreditif gibi gayrinakdi kredi işlemlerinden kaynaklanan ve sonrasında tahsil edilemeyen tutarlar da kredi sicil affı kapsamına dâhildir.

Kredi sicil affı uygulaması; finansal yükümlülüklerini yerine getiremeyen bireyler ve işletmelerin, geçmişteki olumsuz kredi kayıtlarının düzeltilmesini sağlayarak yeniden finansman erişimini kolaylaştırır.

Kredi Sicil Affına İlişkin Türler Nelerdir?

Kredi sicil affı uygulamaları, kapsamları ve hedef kitleleri açısından farklı kategorilere ayrılır. Türkiye’de yürürlüğe giren kredi sicil affı düzenlemeleri genel olarak geniş kapsamlıdır. Esnaf ve KOBİ’lerin ihtiyaçları ile sektörel farklılıklara bağlı olarak çeşitli af türleri de literatürde yer alır.

Genel Kredi Sicil Affı
Genel kredi sicil affı, belirli bir sektör veya borçlu türü ayrımı yapılmaksızın bireysel ve ticari nitelikteki tüm gerçek ve tüzel kişiler için geçerli olacak şekilde düzenlenir. Kanun çerçevesinde belirlenen tarihten önce ödenmemiş tüm gerçek ve tüzel kişilere ait borçları kapsıyorsa ilgili düzenleme genel kredi sicil affı olarak kabul edilir.

Esnaf ve KOBİ Sicil Affı
Esnaf kredi sicil affı; borç ödeme güçlüğü yaşayan küçük işletme sahiplerinin, olumsuz sicil kayıtlarından arınarak yeniden finansman kaynaklarına erişimini sağlar.

Ticari kredi kartı borçları, esnaf kredileri ile çek-senet ödemelerinden doğan olumsuz sicil kayıtlarına ilişkin borçların yapılandırılmasını içerir. Uygulamanın temel amacı ise üretim, ticaret ve yerel ekonomiyi destekleyerek esnaf ve KOBİ’lerin finansal açıdan güçlenmesini sağlamaktır.

Sektörel Kredi Sicil Affı
Sektörel kredi sicil affı; belirli meslek gruplarında faaliyet gösteren kişi veya işletmelerin, borç kayıtlarının silinmesine ilişkin özel talepler doğrultusunda gündeme gelir. 

İnşaat, tarım, turizm ve tekstil gibi sektörlerde yaşanan ekonomik dalgalanmalar veya afet kaynaklı kriz dönemlerinde, mükelleflerin finansmana erişimini kolaylaştırmak amacıyla kamuoyunda af beklentileri oluşur. Ancak bugüne kadar belirli bir sektöre yönelik çıkarılmış bağımsız bir sicil affı yasası bulunmuyor. 

Çıkarılan affın kapsamı sınırlıdır. Etkilenen sektörlerin, ekonomik olarak toparlanmasına kayda değer katkılar sağlar. Düzenlemeler, sektörel bazda yaşanan finansal zorlukların hafifletilmesini amaçlar.

Kredi Sicil Affından Yararlanma Şartları

Kredi sicil affından yararlanmak isteyen bireyler ve kurumların belirli prosedürleri takip etmeleri gerekir. Kredi sicil affından yararlanma sürecine ilişkin temel adımları şu şekilde belirtmek mümkündür: 

• Öncelikle borçlunun geçmiş dönemdeki ödenmemiş kredi, kredi kartı, çek ya da senet gibi borçlarının tespiti yapılmalıdır. Söz konusu bilgiler, bankalar ve finans kuruluşları ile Türkiye Bankalar Birliği ve Merkez Bankası kayıtlarından elde edilir.
• Sicil affı düzenlemeleri çerçevesinde borcun tamamen ödenmesi ya da kanunda belirtilen şartlar doğrultusunda yapılandırılması gerekir. Borçlular ise kendilerine sunulan ödeme planlarını dikkatle değerlendirerek kendileri için en uygun seçeneği tercih etmelidir.
• İlgili bankaya veya finans kuruluşuna borcun ödenmesi ya da yapılandırılması amacıyla resmî başvuru yapılmalıdır. Bazı durumlarda ilgili kamu kurumlarına veya Türkiye Bankalar Birliği’ne de bildirimde bulunmak gerekebilir.
• Başvurunun kabul edilmesi hâlinde belirlenen ödeme planına uygun olarak borçların ödenmesi gerekir. Ödemelerin düzenli ve zamanında yapılması, sicil affının geçerli olması için şarttır.
• Borç, tamamen ödendiğinde ya da yapılandırma şartları yerine getirildiğinde ilgili kurumlar tarafından kredi sicil kayıtları yeniden düzenlenir ve olumsuz kayıtlar silinir.
• Sicil affı sonrasında borçlular, finansal itibarlarının yeniden tesis edilmesiyle bankacılık ve finans sistemine tekrar erişim olanağı sağlar.

Söz konusu süreçte borçluların, yürürlükteki yasal düzenlemeleri ve bankaların uygulamalarını hassasiyetle takip etmesi önem arz eder. Ayrıca profesyonel hukukî ya da finansal danışmanlık alınması da sürecin sağlıklı yürütülmesine katkı sağlayabilir.